کۆچ "تاڵیبان یەهودی" ئەرا هەولێر... چە دۊیای ئەوە؟

شەفەق نیوز/ دەسڵاتدارەێل ئاژانس تەڵەگرافی ئەمریکی جولەکە رووشنایی خستنە بان چیرۆک دراماتیکی تایفە یەهودێگ وە لایەن بڕئلێ کەس وە "تاڵیبان جولەکە" باس کریەێد ل، لەوەر تۊینی ئاینییەو، وەی دۊیاییەێلە لە هەرێم کوردستان نیشتن، لە گەشت درۊیژ و پیچاوپیچێگ نزیک 70 کەس لە گواتمالا، وە دۊیای پەنای ئارامێگ گەردین، لەو باوەڕەن ئەوانەێلە تەقەلای رەسین وە ئیران دانە.    

ئاژانس هەواڵ یەهودی لە راپۆرتێگ ک ئاژانس شەفەق نیوز وەرگێرانی کردیە ئۊشێد: گروپێگ نۊیسەر جولەکە نزیک 70 کەسن لە 40 ساڵ گوزەشتە وە دۊیای شۊن ئارامێگ گەردین ئەرا جێگیر بۊین تا قورتار لە نەریت ئاینی تۊنەێلیان بوون.    

ئاژانسەگە وت؛ چاڵاکوانەێل بزوتنەوەی ناونریاێگ  "لیف تەهور"، رەسینە هەولێر، وەنیازبۊین سنوور بپەرن وەرەو ئیران تا لەورە جێگیر بوون.    

وەگورەی ئاژانسەگە، لە نام بەێن ئەو چاڵاکوانەێلە، کەسێلێگ لە مەزهەب " لیفت تەهور" یان نزیک لەلی و کاسبکارەێل مەزهەب حسیدی یەهودیە، هەست وە نیگەرانی کردنە لەو تۆمەتێلە ئەو مەزهەبە راهێنانەێل پێشڵکاری وە زارووێلە کەێد.    

ئاژانسەگە باس لەوە کرد، پەسەنکردن ئیران لەلایەن "لیف تەهور"   شایەت هووکار هەڵوێست مەزهەب دژ زایۆنیستە، سەرکردەێل مەزهەبەگە لە ساڵ 2018 ماف پەنابەری لە ئیران خوازینە.     وتیش؛ دیار نەۊی ئیران پلان دێرد ئەرا میوانداری ئەو مەزهەبە، چاڵاکوانەێلە باس لەوە کەن لەی دۊیای رووژەێلە، وەرجە دەسکردن وەقوناغ نوو کوچکردنیان، دەسڵاتدارەێل هەرێم کوردستان پلانەێلیان پۊیچەل کردن، دەسوەسەریان کردن و دۊیرەوخریان ئەرا تورکیا.       

مەزهەبەگە لە ساڵەێل هەشتای سەدەی گوزەشتە لە ئسرائیل دامەزریاگە، "لیف تەهور" لەبان هوکارە کردن تۊینێگ لە جیوەجی کردن باوەرەێل ئاینیەێل دروس کریاگە، ئەگەر ئەوەگ پەیوەنی وە خواردن یەهودی دیرێد، یان سەپانن دڵنگ بەتیەی چادر سیا تەواو ئەرا ژنەێلە، ئەو باوەڕە دیرن دۊیتەێل بۊیچگ ناچار بکەن هاوسەرگیری وەگەرد فرە تەمەندارەێل بکەن.    

لە ئیسە لە شار نیویۆرک چەن وەرپرس مەزهەبەگە مەحکوم کریان وە تۆمەت رفانن زاڕووێلە، ئی نواچین باوەتە  وەگورەی خوازین لە تۆرەێل راگەیانن ئسرائیلی باسی نەکریا، ک لە دۊیای چەودێری کردن دۆکۆمێنت ئی باوەتە و بڵاوکردن ئی مەزهەبە لە گشت جەهان نەکەفتن.     وەگورەی ئاژانسەگە، ئەندامەێل " لیفت تەهور" لە ناونی 200 ئەرا 300 کەسن، لە مابەێنیان ئەو گەورەێلەیە لە ئەنجام هاوسەرگیری ناو مەزهەبەگە لە داڵگبۊینە وەگەرد دەیان زاڕوو، شمارەی گەپێگ لە مەزهەبەگە ناسنامەی ئسرائیلی ئەڵگردنە.    

لە راپۆرت ئاژانسەگە باس لەوە کەێد ک بڕ  بۊیچگێگن باواجی توانای ئەوە دیرن بوونە هووکار رووداو لە چوارچەپ  ناودەوڵەتی دروس بکەێد و وەرگری لە خوەی بکەێد لە سود وەرگردن لە رۆمان چەوسانن یەهودی، گرنگی گەپێگ ئەرا خوەیان کیشانە.       

لە راپۆرتەگە ئۊشێد: ئەگەری رۊیکردن ئیسرائیلیەێل وە شمارەی گەپێگ وەرەو ناو " خاک دوژمن" لە ئیران، بۊیە جی  سەرنج گەپێگ لای  میدیایەێل ئسرائیلی و گفتوگو لە پیش هاتەێلیان بکەن، و لەلیان مشتومڕ لەوە کەن ئیانە توانن بۊیەن وە کاغەز چزدان جوور سەرباز ئەمریکی وە دیل گریای وەرین جلعاد شالیت ، ک بزوتنەوەی حەماس لە غەزە فیشتر لە پەنج ساڵ زیندانی کردن تا ساڵ 2011 ئیسرائیل رازی بۊی لە وەراوەر ئازادکردنەگەی  فیشتر لە هەزار زیندانی فەلەستینی ئازاد بکەێد.    

لە راپۆرتەگە باسکرد نازانرێد هووکار چە بووی ک وەرپرسەێل کورد ریگری کردن لە پەرین ئەو کۆمەڵە، تورکیاش وێستگەی هاتوچۊی ئەرایان واز کرد، ئسرائیل چ وەلام نووێگ دیرێد ئەرا ئەگەر مەرافەی نووێگ وەگەرد ئیران. وتیش؛ " هەرلیوا دیار نییە هووکار رازیبۊین رۆمانیا لە وەرگردنیان لە خاک خوەیان، لەو باوەڕەن ک ئەو گروپە دۊیای وەجی هشتن تورکیا نیشتنەجی.    

سەرۆک گروپەگە نیخمان هیلبرانز لە کۆچە نووەگە هوشداری نەکرد لە کۆمەڵگە نیشتەجی بۊینیان لە گواتیمالا ئەرا هەرێم کوردستان، لەوەر ئەوە هالە وەردەم دادگاگەی نیویۆرک دادگایی کرێد وە تۆمەت رفیان زاڕوو. نخیمان لە ساڵ2017 لە دومای دوماکۆچ باوگی شلومو هیلبرانز کریەێدە سەرۆک کۆمەڵەگە.   

و دیاری کرد، هلیبرانز هەشت کەستر دادگایی کریانوە هووکار رفیان یانتی تیلر و شایم تیلر لە ساڵ2018، ک سنیان  14 و 12 ساڵ بۊین ک لە داڵگیان دفیانە ک لە مەزهەوەگە جیاوبۊینە لە نیویۆرک، و کڵکریانە ئەرا مەکسیک دومای سێ هەفتە لە مەکسیکۆ ستی وە لایەن پۆلیس نیویۆرک پەیاکریان، دوما یانتی وە بۊیچگی زەواج وەگەرد کەسێگ کرد وە ناو مایر  روزنز وەگورەی نەریتەێل مەزهەبەگە.