عراق دویای جینۆساید، چەوەیل نووڕنە پاپا و سیستانی و (بەڵگەنامەی برایەتی)

شەفەق نیوز/ گۆڤار «فۆرین پۆلیسی» ئەمریکی، وت: سەردانەگەی پاپا فڕانسیس ئەرا عراق لە مانگ ئایندە ئاره‌زووی تایبەت خوەی و خەون پاپایل ڤاتیکان وەرجە خوەی وەجی تێرێد، ک ئومید داشت پایان بڕەسێدە ئەو زەویە ک لەداڵگبوین ئیبراهیم پەیغەمبەر وەخوەی دی، و هەرویلک مەسیحیەت بوی.

وەگرد ئەو سەردان باوگانە ئەرا مەسیحیەیل عراق، پاپا هەمیش خوازێد لە حەجیگ وەناو ئاشتی تیکڵای بسەڵمانەیل بوود، وە شوون دروشم گەردینە دویایینەگەی (گشتدان براین)، و ئەو کەموتەرە ک لەبان چەمەیل دیجلە و فوڕات وەگەرد پەرچەمەیل عراق و ڤاتیکان باڵ گرن.

وەزیریگ ئەرا مەردم

پاپا بوودە وەزیریگ وەناو مەردمەگە، لە مەسیحی و موسڵمان، ک هەمیشە سەرکردەیل خەنەیانە پشتگووش و چنە ناو جەنگەیلیگ ک ئارامی شیونن، و شایەت سەردانەگەی پاپا نشانەی بینەزیریگ ئەرا یەکێتی بوود لە وڵاتیگ فرە وە بەشبەشیەکانی وەناوباگەو بوی.

پاپا لەوەر پەتای کۆڕونا لە تەشرین دوویەم ٢٠١٩ لە ڤاتیکان دەرنەچگ، وەلی لە ناونی سێ تا پەنج ئادار ئەرا عراق تیەێد، و ئەوەسا چەوی کەفێدە بەرهەم ساڵح سەرۆک عراق، ئیجا لە نەجەف چەوی کەفێدە ئایەتولڵا عەلی سیستانی، ئیجا وەرەو شوون لەداڵگبوین ئیبراهیم پەیغەمبەر لە ئووڕ، ئیجا سەردان هاماری نەینەوا کەێد، تا وەچەو خوەی بنووڕیەێدە ئەو شوونە ک داعش جینۆسایدەگەی دژوە مەسیحیەیل و ئەیزیدیەکان جیوەجی کرد، ک خوەیان دوو تایفەتن هیمان هانە نوای چارەنووس نادیاریگ.

خوین هابان دەس ئۆباما

قسەیگ لەناونی مەسیحیەکان لە عراق هەس ئووشێد: خوین هال بان دەس بۆش لەوەر ئەو شیوە ک وپی هاتە ناو وڵاته‌، باوجی خوین بان دەس ئۆباما هەس لەوەر ئەو شیوە ک وەپی دەرچگ.

ستیڤن راش، پارێزەر ئەمریکی، لە کتاوەگەی «بیسەر و شوونەیل، چارەنووسە بەدەگەی مەسیحیەیل خوەرهەڵات ناوڕاس» ک لە ساڵ ٢٠٢٠ دەرچگ، باس کەێد ک وەرجە داگیرکردنەگە لە ساڵ ٢٠٠٣، چوین ناونی ١،٣ مەلیۆن تا ١،٥ مەلیۆن مەسیحی لە عراق گوزران کردن، و لەپشت ئەو ئاژاوە ک دویای ئەوە بوی، ئەو ژمارە ئەرا نزیکەی ٥٠٠ هەزار کەس کەمەو بوی، وەرجە دەرکەفتن داعش، و سەدان هەزار جوور ئاوارە کۆچ كردن، و هەزاران وەدەس ئیسلامیەکان کوشیان.

لە ئادار ٢٠١٦ ، جۆن کیری وەزیر دەرەوی ئەمریکا لەو وەختە راگەیان ک مەسیحیەکان کەفتنە وەر جینۆساید، وەگورەی مەزنەکان لە ٢٥٠ هەزار کەمتر لە مەسیحیەکان ئیسە لەناو وڵاتەکە مەننەسەو.

سەرکەردەیلیگ مەسیحی کەفتنە وەر کوشتن و رفانن، و پەرستارەگا مەسیحیەکان و دێڕەکان کەفتنە وەر سزانن و ویرانکردن، و ئەو مەسیحیەکان ئووشن؛ ک وەگورەی هاووڵاتی پلەی دوویەم وەگەردمان رەفتار کریا، و مینەی دەرفەتیگ ئەرا دەرچگن کەن.

بەڵگەنامەی برایەتی

ئیسە، و لەبان پەلامارە مووشەکیەگە و کارە خوەیکشتنە دووانیەگە لە بەغداد و بڵاوبوین پەتای کۆڕونا و چگن عراق ئەرا ناو قۆناغە فرەتر مەترسیدارەگە وە پەتای کۆڕونا، ئەو کارە ک ئەوەسا پاپا کەێدەی، هیچ گەورایگ لە ڤاتیکان وەرجەیە نەکردگەسەی.

هەنای لەی دویاییە پرسیاری لەو هووکارە کریا ک هیلێدەی ئی سەردانە ئەنجام بیەێد، پاپا وت: ئەرا ئەو مەردمە کەێدەی ک زیان وەخوەیان دوینن.

گۆڤارەگە سەردانەگەی پاپا ئەرا ئیمارات لە ساڵ ٢٠١٩ خستە یاد، ک خوەی یەکەم سەردانیگ ئەرا نیمچە دوورگەی عەرەوی بوی، و لەورا وەگەرد ئەحمەد تەیب ئیمام ئەزهەر واژوو بەڵگەنامەی برایەتی مرۆیی ئەرا ئاشتی و پێکەوەژیان کرد، ک لەلایەن سەرکردەیل جهان وە بەڵگەنامەیگ مێژوویی باسی کریا، و بەڵگەنامەگە شەرمەزار تیرۆر و خوین رشانن و جەنگەیل کرد، و جەخت لە پێکەوەژیان کرد.

گۆڤارەگە ئاماژە کرد ک واژووکردن سەید عەلی سیستانی لەبان بەڵگەنامەی برایەتی، هیمان جی گومانه‌، بەڵکم دانان به‌رنامه‌ێ چەوپێکەفتنیگ لەناوبەین پاپا و سیستانی پێشکەفتن گەورایگ لە پەیوەندیە شیعە- سوننە و ئیسلامی - مەسیحیەگە لە وڵاتەکە دروس کەێد.

یه‌ لە شوون گامەیل قەدیس

لە وەخت راگەیاننی لە سەردانی ئه‌ڕا عراق، گومانەیل فرەیگ دەربارەی ئەو داناییە لە ئیجوور سه‌ردانێگ پەیا بوی، وه‌خاتر مەترسی لەبان سەڵامەتی کەسایەتیی خوه‌ی، و ملهوڕی وە ئیجوور گردەوبوینەیل گەورا لەسای پەتاگە.

وەلی لە شوون گامەیل قەدیس فرانسیس ئەسیزی، ک لە گه‌رمه‌ێ هەڵمەتە سەلیبیەکان لە سەدەی سێانزە ملهوڕی وە گیان خوەی کرد، ووەرەو وڵات میسر رێ گردە وەر ک چەوی کەفتە کامڵ ئەیوبی سوڵتانە ئەیوبیەگە، و بانگواز ئەرا ئاشتی لەناونی مەسیحیەکان و موسوڵمانان کرد! پاپا فرانسیس رکدارە رووشنای بخەێدە بان ریشەیل سێ ئاینە ئیبراهیمیەگە، وەتایبەت ک فرەیگ لە یادیان چگە، لە خوەرئاوا وەتایبەت، ک هیشت ژیانیان سەختترەو بوود.

پاپا ئووشێد؛ گرنگە ئەرا عراقیەیل، ک پاپا لە وڵاتەگەی خوەیان بوینن.