دوو ساڵ لەوەر چەو.. چوێ نێچیروان بارزانی کەشتی کوردستان رانێد؟
شەفەق نیوز/ ئەگەر ساڵ یەکەم لە حکومڕانی نێچیروان بارزانی تاقیکردنەوە و چەوەڕی سەرکەفتن بەرزترین دەسەڵات لە هەرێم کوردستان بوی، خو دوویەم ساڵەگە بویە ساڵیگ ئەرا دڵنیایی، دڵنیایی لەوە ک ئەو ئەمانەت سەنگینەگ پیاوەگە هەڵی گرد، هانە ناو دەسەیل پاکیگ، و سەرۆک وەرین هەرێم مەسعود بارزانی قسەگەی راس بوی هەنای لە یەکەم رووژ لە وەرگردن سەرۆکایەتی لەلایەن نێچیروان بارزانی وت: من وەتەواوەتی هامە پشتی.
دوو ساڵ پڕ لە سەختی، باوجی هەمیش پڕ لە تەقەلا، پڕ لە تەنگی، وەلێ هەمیش پڕ لە ئومید، ک نێچیروان بارزانی پشت وە بۆچوون ئاساییگ بەسێد ک خوەی ئەوەسە ک : گرفتەیل عراق وە پەیمانەی کی وە هێزە و کی کەم هێزە چارە نێکریەێد.
نە ره‌شەبایل عراق وسیانەو، ونەیش سەختیەیل هەرێم تەواو بوین، بەڵکم ئی پیاوە خوەی ئاسای وەگشت ئارامی و وەرپرسایەتییگ، ئەو قەیرانەیلە وەڕیەو برد، ک وە مەزەنەی خوەی زانێد ک توانای هەس ئەو قەیرانەیلە بکریەنە دەرفەت،و هەمیشە، وە نووڕستنیگ ئەرا گرفتەیل عراق جوور گرفتەیل ئەو یەک خیزانە ک گفتوگۆ و دانووستان خوازێد.
دوو ساڵ لە سەرۆکایەتی ئەو باوەڕیە نشان دەن، هەمیشە تەقەلای دویرانن مەچیرەیل ئومێد دەێد، تەنانەت ئەگەر دانووستانەیل وەرد بەغدادیش خراو بوون، و گشتی رەشبینی بکەێد، باوجی ئەو وەرەو نزیکەوبوین و چارەسەری به‌ێد، ک لە سی ساڵ کار سیاسی سوود گرێد ک هەر لەبانترین پۆست لە دەسەڵاتەیل هەرێم کوردستان دەس وەپی کەێد، ئیجا باسی کریەێد جوور کاندیدیگ ئەرا سەرۆکایەتی عراق، و هەرچەنی قەیرانەیل سەختەو بوون، سوود لە ئارامی خوەی و کەڵەکەی ئەزموونەیلی گرێد.
هەر لەو وەختە ک بویە جیگر سەرۆک حکومەت لە ساڵ ١٩٩٦، ئیجا بویە سەرۆک حکومەت لە ٢٠٠٦، ئیجا سەرۆک هەرێم لە ٢٠١٩، فرە لە زەویلەرزەیل سیاسی و ئەمنی عراق وەگشتی لەرزانن، تەنانەت لە چین ناوخۆیی کوردییش، ئاڵشتەیل گەورەیگ بوی و مەترسیەیل بی هەژماریگ دەرکەفتن، ک شایەت کۆتایی وە ژیان سیاسی هەر حکومەتیگ یا سەرۆکیگ باوردان، وەلی ئەوە نەوی، هەکاتی ساڵ ٢٠١٤، هەنای رەشەبایل کوردستان گردنە وەر، و نرخەیل جهانی نەفت داوەزیان، و چەتەیل داعش شارەیلیگ عراقی و کوردی داگیر کردن، وحکومەت فیدڕاڵی بوودجەی هەرێم لەوەر ناکۆکیەییلیگ دەربارەی فرووشتن نەفت بڕی, و سەدان هەزار لە ئاوارەیل تەکان دا وەرەو هەرێم کوردستان ، ونێچیروان بارزانی نەیشت حکومەتەگە بکەفێد.
لەبان کەم وکوڵەیل، دیارە پەیوەندیەگە وەگەرد بەغداد وەگشتی دویای سەرکەفتن بارزانی لە دروسکردن پوڵەیل لەیەکڕەسینەوە وەرد کازمی هالە خاسی، چ لەو هەڵوێستەیلە ک لە پەیوەندیەیل لەبان هێڵ هەولێر – بەغداد دروسیان کرد، یا لەڕی ئەو سەردانەیلە ک ئەرا پایتەخت فیدڕاڵی ئەنجامیان دا ئەرا تیمارکردن هەر زەخمیگ، چ لە گرفتەیل مووچەیل یا ناکۆکیەیل بوودجەی فیدڕاڵی، یا زنیەوبوین شانەیل خەفتگ داعش، یا لە بۆشاییە ئەمنیەیلە لە ناوچە دابڕیایەیل، یا لە بڵاوبوین پەتای کۆڕۆنا و کاریگەریەیل تەندروسی ئابووریی، یا تەنانەت هەنای ئاسایش هەرێم کەفتە وەر وەشانن مووشەکەیل لەبان فڕۆکەخانەی هەولێر.
ئەراوە، ئەو سەردانەیلیە ک ئەرا بەغداد دووارەو بوین ئاسایی بوین، بەڵکم ئەرا خوەی فرە ئاسایی بوین، ئەوەیش ئەرا چارەسەرکردن دویچکەیل هەر گرفتیگ باێدە وەر، بەڵکم بەغداد هالە هویری، تا ئەوەنە سەروەری بەغداد لە سەروەری هەرێمە، و هەنای خوەی وەرەو بەغداد چوود، چەوەی وەتەنیا وە سێ سەرۆکاییەتیەگە نێکەفێد، باوجی سەرکردەیل ونوێنەرەیل فڕاکسیۆنە پەرلەمانییەیل، لە چوارچیوەی رەنجەیل خەسی ئەرا وەپشتسەرنان گرفتەیل وتەمیسکردن کەشوهەوایل لەبان هێڵ هەولێر – بەغداد.
سەرۆک بارزانی هەکاتی ئادار گوزەیشتە، چوودە پیری مکیسکردن کازمی ئەرا دروسکردن گفتوگۆیگ نیشتمانی ئەرا رەسین وە رێککەفتنیگ یەکجاری و داناین چارەیگ ریشەیی ئەرا گرفتەیل هەرێم کوردستان وەگەرد حکومەت فیدڕاڵی.
دڵشاد شەهاب راوێژکار سەرۆکایەتی لە هەرێم کوردستان ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز ئویشێد: وەگورەی یاسا، سەرۆک هەرێم وەرپرسە لە رێکخستن پەیوەندیەیل هەرێم کوردستان وەگەرد دەیشت و وەرد عراق، و خوەی سەردان سێ سرۆکاییەتیەگە و هەمیش سەردان لایەنەیل سیاسی خاوەن کاریگەری کرد ، وهەمیشە دووپات لە قویلی پەیوەندیەیلی وەرد عراق کەێد، ومەزەنە کەێد ک هەر خاسەوبوینیەگ لە رەوشەگە بوودە خاوەن کاریگەری خاسیگ لەبان هەرێم و ئیسە پەیوەندیەیل سەرۆک هەرێم وەرد سەرۆکایەتیەیل عراق خاسن وئەو پەیوەندیە بویە دەسمیەتیگ ئەرا سەرکەفتن له نه‌هیشتن ریگریەیل ناوبەین دوو لایەنەگە وەرەو نزیکەوبوینیگ فرەتر ئەرا بەرژەوەنی مافەیل هەرێم، ئەراوه ئیمە ئەرزشدار ئی پەیوەندیە کەێمن و من باوەڕ دیرم ک ئەوەسا ئی لایەنەیلە دەسخوەشی لە دەورەگەی کەن.
نووڕیەێدە نێچێروان بارزانی هەنای گڕ خوەێدە بارەگایل حزبەیل لە هەرێم کوردستان هەکاتی وەرجە چەن هەفتەیگ، وخوەی نزیک ئه‌كا وەرد گشت، چوینکە سەرۆکایەتی ماڵ گشت کوردە، وئەو هەماهەنگی بۆچونەیلە وەگەردیان و یەککردن خەمەیل وچارەیل، ونووڕستن وەردە یەکەو وەو دویارووژە ک فرەیان سیه وەپی نووڕن، جوور هاندەریگ ئەرا کارکردن نووڕێدەیان.
دڵشاد شەهاب هەمیش ئویشێد: سەرۆک نێچیرڤان بارزانی مەزەنە کەێد ک یەکگردن ماڵ کورد خوەی کلیل سەرکەفتنە و مسۆگەرکردن دویارووژ کوردستانە وخوەشگوزرانی گەل وهەست وە وەرپرسایەتی وە دویارووژیگ رووشن، وەو جوورەگ وەرجە دوو ساڵ لە بەڕنامەگەی دەسنیشان کرد هەنای بیه سەرۆک هەرێم ، ک ئەوەسا وەرپرسایەتییگ وەرگرێد ک خوەی لە بنەمای پێشکەشکردن قوربانی گەورەی گەلەگەمان وبەرهەم نەوەیل هاتگە، وبایەتە وەگشت ئەمانەتیگ بیەێمنەی دەس ئەو نەوەیلە، و هەڵبەت لەی بۆچونە و لەڕی خەباتەگەی، دەرکەفێد ک هەرچەنی ماڵە کوردەگە یەکیگ بوی، ئەوەنە دەسکەفتن گەورە وەدەس تیارێد هەرلە قۆناغ بەرەی کوردستانی تا رەسێدە راپەڕینەگە وگشت ئەو قۆناغەیلە ک وەپیان رەد بویمن، و وەپێچەوانەی ئەوە هەر چویچانیگ ئەرا ماڵ کوردی هاوار وەپیمان رەسان و زەرەدمەن لەلی بویمن.
شەهاب وتیش: سەرۆک بارزانی تەقەلا دا یەخ ناوبەین لایەنە کوردستانیەیل بتاونێد، وهەرچەنی بخوازێەید بڕیار بانگوازی ئەرا گردەوبوین دا، چ لە سەرۆکایەتی هەرێم یا لەڕێ پەیوەندیکردن راستەخۆ وەگەرد سەرکردە کوردستانییەكان یا سەردانکردنیان، و لە ماوەیل دویایین سەردان گشت لەیەنەیل کرد و ئەیە گشتی ئەرا زەمینەسازی بی. هەرچەن جیاجیایی هەس باوجی بەرژەوەنی گشتی ئەوە خوازێد ک لە هێڵەیل گشتی یەک وتار بوود.
دڵشاد شەهاب وەتایبەت دەسنیشان ئەرا تەقەلایل دویایین سەرۆک بارزانی کرد ک دەستوریگ هەمیشەیی ئەرا هەرێم خوازێ، ک خوەی باوەت دەستور هەرێم کوردستانە، و گشت تەقەلایل ئیسە لەی باوەتە خەسەو کریاگە.
بارزانی لە ١٩ی ئایار راگەیان ک سەرۆکایەتی هەرێم وەهاوکاری وەرد پەرلەمان هەرێم گامەیلیگ ئەرا نووسین دەستور هەرێم کوردستان دەس وەپیکەێد.
باوجی ئی گورجی ورەنجەیل نێچیروان بارزانیە تەنیا لەبان باوەتەیل ناوخۆیی کوردی وعراقی نییە، بەڵکم لە دوویەم ساڵ سەرۆکایەتیی، جاریگ دوینێدەی هالە کۆشک ئەلیزیه لە پارێس ک سەرۆک ئیمانویل ماکرۆن پیشوازی لەلی کەێد ک خوەی سێیەم سەردانە ک سەرۆک بارزانی ئەرا فەڕەنسا لەماوەی سەرۆکایەتی ماکرۆن ئەنجامی دەێد، و جاریگ لە ئەنقەرە دوینێدەی لە دیدار سەرۆک رەجەب تەیب ئۆردوگان لە ئەیلول ٢٠٢٠، ئەوەیش دویای چەوپێکەفتنەی وەرەد ماکرۆن لە بەغداد، وهەمیش لە کۆنگرەی دافۆس لە بەریتانیا لە کانون دوویەم ٢٠٢٠ هەسەی، ک لەو مەوقە چەوی کەفتە دۆناڵد تڕامپ سەرۆک ئەمریکای ئەو مەوقە، و هەمیش دوینێدەی هالە پیشوازیکردن پاپا فڕانسیس هەنای سەردان عراق و کوردستان لە ئادار گوزەیشتە کرد، و یەک دیداریگ تایبەت وەگەردی داشت، و لەناوی دووپات لە رک هەرێم لەبان پێکەوەژیان و ئاشتی کرد.
تەنانەت لە باوەت هەرێمی – دەرەکی لە قەیرانەیل ورووداوەیل، بارزانی هەمیشە ئامادە بوی، ئەرا نموونە، هەنای هەرێم کوردستان کەفتە وەر گورز ئیرانی وتورکی، ئەراوە، و لەوەر هووکارەیلیگ تر لەو مەوقە، چی وەرەو چەوپیکەفتن کازمی، هەر وەو جوورەگ بارزانی بەشدار بوی لە دابینکردن بەشداریکردن کورد لە گفتوگۆی ستڕاتیژی ئەمریکا – عراق وەگشت باوەتەیل ك لەبان دویارووژ ناوچەگە كاریگه‌رن.
دڵشاد شەهاب لە باوەت پەیوەندیەیل بارزانی وەرد دەوڵەتەیل جهان ئویشێد: ئەگەر کەمیگ بچیمنە دویا وەرەو ئەو ماوە ک گشت دەرەیلیان لە رویمان بەسان، وەتایبەت حکومەت فیدڕاڵی وگیرهاوردن دیبلۆماسی و ئابووری و سەربازی لەبانمان چەسپیا، ئەوەگ دەرەیل بەسیاگ واز کرد خوەی نێچیروان بارزانی بوی، و گشت گەل کوردستان ئەوە زانێد هەنای روی وەرەو کۆشک ئیلیزێە کرد ویەخەگە تاوانەو، و لەو رووژەو تا ئیسە وەردەوامە لە تەقەلایلی ئەرا بتەوکردن پەیوەندیەیل وەگەرد لایەنە ناودەوڵەتیەیل، وئیسەیشە بەش گەورایگ لەخاسەوبوین پەیوەندیەیل چوودەو ئەرا بۆچوون روونی ئەرا نزیکەوبوین لە کۆمەڵگای ناودەوڵەتی ودروسکردن خاسترین پەیوەندیەیلیگ وەگەردی.
و دیاری کرد ک ئەگەر هەڵسەنگاندن رەفتارکردن دیبلۆماسی ناودەوڵه‌تی نوو وەگەرد هەرێم وە ئاست فیدڕاڵی بکەێمن، نووڕیمن ک خوەی لەوە گەورەترە، و جوور سەرۆک دەوڵەتیگ وەگەرد بارزانی رەفتار کەن، ئەوەیش چودەو ئەرا ئەو دەور گەورە ک رانێدەی، و گشت چەوەیل جهان وە هەرێم و دەور سەرۆک هەرێم نووڕن.
لە دیداریگ تەلەفزیۆنی لە نیسان گوزەیشتە، نێچیروان بارززانی وە ئاشکرایی باس لە فرەی ئەو چشتەیلە کرد ک هانە هویرمان خوەی، وئاشکرای بەشەیل گرنگیگ لە کەسایەتی و شیوەی هویرەوکردن خوەی باس کرد، ئەرا نموونە، مەسعود بارزانی مامەی جوور ماموستای ومامە وباوگی بوی، و هەمیش لە سەرکردەی مێژووی نەمر مەڵا موستەفا بارزانی هووکارەی خەبات ئەرا مافەیل گەل وخزمەت خاک بوی، و لە ئیدریس بارزانی باوگی هوکارەی کارکردن ئەرا ئەنجامدان نزیکەوبوین ناوبەین گەلەیل کورد وعەرەو بوی.
بارزانی کوڵبڕگرفتەیل عراق کەێد ک خوەیان هانە شیوەی هویرەوکردن، ک چارەسەرکردن گرفتەیل عراق وە پەیمانەی کی وەهێزترە نێەوود،و گرفتەیل عراق چارە نێکریەن تا لەو هویرەوکردن تەنگە قورتار نەوود ک ئویشێد ئەگەر بەغداد وەهێز بوود هەولێر بی هێزە، وەپێچەوانەیش؛ ئەرگەر هەولێر وەهێز بوود بەغداد بی هێزە، ک ئیمە یەکتر تەواو کەیمن، و هەر گەشەیگ لە هەر شاریگ عراقی خوەی گەشەس ئەرا هەرێم کوردستان، وزیایبوین هێز ئابووری عراق هێزیگ دەێدە هەرێم کوردستان، نەگ وەپێجەوانەی ئەوە.
ئاسان نیە سەرکردەیگ لە عراق یا لە ناوچەگە پەیا بکەێ، ئیجوور بۆچوونەیلیگ گشتگیر و قویل لە دیاریکردن سیماگە و رەسینەوەی بیاشتاد، وئیجا رەفتارکردن وەگەردیان، لە وەڵامیگ لەبان پرسیاریگ لە ئاژانس شەفەق نیوز لەباوەت ئومید لە نێچیروان بارزانی لەماوەی دوو ساڵ ئایندە لە حکومڕانی سەرۆک، دڵشاد شەهاب ئویشێد: ئەگەر رەوشەیل تا رادەیگ گونجیای بوون، ئومیدەیل سەرۆک هەرێم ئەرا دویارووژ هەرێم کوردستان لە هەستەیل ئیوە ولەوەگ ئەنجام دریانە گەورەترە، وئویشێد: خاڵ خاسیگ تر ئەرا نێچیروان بارزانی تۆمار کریەێد ولە زوان پێکهاتەیل ژنەفتیمنەی، ئەوەسە ک هەست کەن کەسایەتی نێچیروان بارزانی دڵنیایی وەپیان دەێد.
