تاسیان و پەکخستن ژیان.. عراق کەفێدە وەر رخدارترین کاریگەرییەیل ژینگە لەبان تەندروسی و ئابووری

شەفەق نيوز/ هەڵکردن وا وتووز لە عراق وەشیوەی وەرچەویگ لەی وەرزە دووارەو بوود، کە وەرجە مەوقەی خوەی تیەێد، و لە پارەکە زیاترە، لەبان ئەوەیش وەقسەی پسپۆڕەیل کەشناسی و ژینگە مەزەنە کریەێد وە درویژایی ئی وەرز تاوسانە وەردەوام بوود.

پسپۆڕەیل ئویشن چوینکە عراق چشتە گرنگەیل ئەرا نواگیریکردن وای بان زەوی نەیرێد، و کەفتیەسە هشکەساڵی و بیاوانبوبن، ئەراوە هەڵکردن خوەڵوتووز بویەسە یەکیگ لە پرسە رخدارەیل ژینگە لەوەر ئەو کاریگەرییەیل قویلە لەبان تەندروسی ئایەم و ئابووری وڵات.

وەرجەوەختە و فرەس 

وا وتووز لەی ساڵە لە سەرەتای مانگ نیسانەو دەسکردە پی، لە مەوقەی فرە لە پارەکین زویترە، کە پارەکە لە حوزەیرانەو دەسوەپی کرد، و تەنیا دوو زریان خوەڵوتووزە بوی لە بەغداد و تکریت، وە قسەی عامر جبوری وەڕیەوبەر راگەیانن دەسەی کەشناسی عراق.

 جابری ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز دیاری کەێد کە ئی خوەڵوتووزە کە وڵاتەگە وەخوەی دوینێد، لە ئەنجام زوور کەشوهەوا، و قویلەوبوین ئەو پاڵەپەستۆ خماسینیە تیەێد کە لە باکوور ئەفریقاو روی وەرەو ئیرا کەێد، کە تەنیا وە عراق نیەڕەسێد، بەڵکم رەسێدە چەن وڵاتیگ، جویر میسر و شام و باکوور سعودیە و ئوردن، و تا پەنجا رووژ یا کەمتر مینێد، وەلێ تاوتاوە.

   وتیش: تاوسان خوەی وەرز ئی کەشوهەواسە، ئەراوە وا و تووز هەڵکەێد، هەرچەن کاریگ سروشتیە، وەلێ لەبان عراق سەختەو بوود، چوینکە عراق چشتە گرنگەیل ئەرا نواگیریکردن وای بان زەوی نەیرێد کە خوەڵوتووز هەڵکەێد، جویر گوڵەمەیل ئاو، یا درەخت چواردەوری، و زەویە کشتوکاڵەیلیش هشکەو کریانە، تا عراق بویە یەکیگ لەو پەنج وڵاتە کە ئاڵشتبوین کەشوهەوا فروتر زوور لەبانی دیرێد.

  ئی ئاڵشتبوین کەشوهەوا کە خوەڵوتووزەگە یەکیگە لە ئەنجامەیلی، کاریگەری لەبان ژینگەی عراق دیرێد، وە قسەی ئەنعم سابت خەلیل، یاوەر وەڕیەوبەر فەرمانگەی هوشیاریکردن ژینگەیی، لە وەزارەت ژینگە.

 خەلیل لە قسەیلی ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز هەکاتی عامر جابری ئویشێد؛ خوەڵوتووز لە ئەنجام کەم واران و ئەو داهاتەیل ئاوە دروس بوود کە لە دەوڵەتەیل هاوسا تیەێد، هەمیش نەوین درخەت چواردەوری، کە گشت یانە دەسمیەتی کەن لە نەچسپیان و جیکەنی لم خوەڵ لەبان زەوی، کە کەفێدە جویلە و وەگەرد وا تیەێد.

کەشوهەوای عراق 

یەیش لە وەرزەیل وەهار دیارە کە هەمیشە خوەڵوتووز هەڵکەێد، چ زیای یا کەم، وەگورەی وەرز وارانەگە، چوینکە لە زەهار کی لە زمسان سەرد و تەڕ وەرەو تاوسان گەرم و هشک چوود، وەقسەی سادق عەتیە شارەزای کەشناسی.

عەتیە ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز دیاری کەێد کە هەڵکردن خوەڵوتووز یەکیگە لە شیوە زاڵەیل کەشوهەوای عراق، وەتایبەت لە شارەیل ناوڕاس و باشوور، چوینکە کەفنە کەشوهەوای نیمچە بیاوانی.

 باسیش کەێد کە وەرز وارانەگە هشک بوی، واتە خوەڵوتووز دووارە لە وەرز وەهار هەکاتی ئیسە هەڵکەێد، چوینکە واران وەتایبەت لەبان ناوچەی باکوور خوەرئاوا فرە کەم بوی.

 عەتیە وتیش: وەگەرد ئەوەیش، بیاوان سوریا لەلای حەسوکە و قامیشلۆ و ناوچەیل خوەرهەڵات سوریا وەگشتی زیان لە بیاوانبوین داشت، وەتایبەت لەی وەرزە لە ئەنجام کە وارانی لەبان زەویەیل کشتوکاڵی، تا بویە زەوی هشکیگ وەگەرد هەر جویلەی واییگ لە باکوور خوەرئاوا ئەو خوەڵە دەێدە دەم خوەیا وەرەو ناوچەیل باکوور خوەرئاوای عراق، ئیجا رەسێدە ناوچەیل ناوڕاس.

دیاری کەێد کە یە دوو رووژە پاڵەپەستۆ خماسینی هشکیگ لە بیاوان ئەفریقاو هاتگە، و یەکیگ ترەک لە نیمچە دوورگەی عەرەبیەوە تیەێد، ئەراوە مەزەنە کریەێد تا رووژ دووشەممەی ئایندە کەشوهەوا وەیجویرە بوود.

 عەتیە وتیش: تا جیگیربوین کەشوهەوای وەهار تا ناوڕاس ئایار ئایندە وەردەوامە، و لە یەک حوزەیرانەو عراق لە وەرز وەهار دەرچوود، و تاوسان گەرم و هشک و سویەر تیەێد، تا ئیجا وای باکوور خوەرئاوایی هەڵکەێد، کە وەپی ئویشن وای (سام).

کاریگەرییەیل قویلیگ

هەڵکردن خوەڵوتووز لە عراق، بویە یەکیگ لە پرسەیل ژینگەیی کە لەی ساڵەیل دویاییە رخداری گەورەیگ دیرێد، لەوەر ئەو کاریگەرییەیل قویلیە لەبان تەندروسی ئایەم و ئابووری وڵات، وەقسەی حسێن ئەسەدی پسپۆڕ ژینگە.

لەباوەت مدووەیل هەڵکردن خوەڵوتووزر ئەسەدی جویر قسەی ئەو دوو کەسە وەرجە خوەی وت: کە گلەو خوەێد ئەرا کەمئاوی لە ئەنجام داوەزیان ئاست ئاو لە چەم دیجلە و فورات، لەوەر کەمی واران، و ئەو بەنداوەیلە کە لە دەوڵەتەیل هاوسا دروسیان کریاس، کە هیشت زەویەیل کشتوکاڵی هشکەو بوون.

ئەسەدی لە قسەیلی ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز وتیش؛ بیاوانبوین لە ئەنجام کەمەوبوین رووبەرە سەوزەیل وە ماڵین باخەیل تا بکریەنە زەوی نیشتەجییوین، و کەمەوبوین شمارەی درەختەیل، لەوەر بەد وەڕیەوبردن داهاتەیل ژینگەیی، یانە هەمیش بوینەسە مدووەیل خوەڵوتووز.

   وەگەرد ئەوەیش، بەرزەوبوین پلەی گەرمی کە لە تاوسان لە 50 پلەی سەدی رەد کەێد، کە هیلێد خوەڵ کزرەو بوود، و خوەڵوتووز هەڵکەێد، و ژینگەی بیاوانی عراق هیلێد وای وەرزی خوەڵوتووز فرەیگ بارێۆە ناو شارەیل.

ئەسەدی دووپاتیش کەێد کە هەڵکردن خوەڵوتووز کاریگەرییەیل رخداریگ لەبان تەندروسی ئەو کەسەیلە دیرێد کە بیماری سیستەم هەناسەدان دیرن، هەمیش بوودە مدوو هەوکردن چەو، و خورین پووس.

 یەیش وە ئاشکرا دیارە، کە هەناێ خوەڵوتووز دەسوەپی کەێد، خەسەخانەیل پڕەو بوون، و زوور فرەیگ تیەرێدە مل کەرت تەندروسی، کە خوەی هەر شەکەت و ترتە، بیجگە بەرزەوبوین ریژەی مردن وەتایبەت لەلای گەورە تەمەنەیل، کە بیماری درویژماوە دیرن.

 ئەسەدی دیاری کەێد کە وەگەرد کاریگەرییەیل تەندروسی، هەڵکردن خوەڵوتووز کاریگەری لەبان ئابووری دیرێد، کە ژیان رووژانە پەکی کەفێد، و جویلەی فڕۆکەوانی و ماشینەیل وسیەن، وەتایبەت لە ریەیل دەرەکی، وەگەرد زەرەدەیل کشتوکاڵی، کە کواڵیتی بەرهەمەیل کەمەو کەێد.