فەیلیەیل: چیرووک وڵاتیگ ئاوەرەکردن وەحشیانە پارچەی کرد
سەباح زەنگەنە/ لەی رووژەیلە، یادیگ پڕ خوڵەکوو ئەو ماڵەیلە وەپیمان رەسێد کە لە خاوەنیان چووڵەو بوین و کاول بوین، کە نزویرەی داڵگەیل دەنگەو دەێد هەناێ زاڕووەیلیان ئەرا بانان نادیاریگ وەجی هیلن، و لە چەو باوگەیل، کە پڕ لە دەسپاچە و بیدەسەڵاتی لەنوای قەدەر ستەمکاریگ کە تاوانی نواگیری نیەکریەێد.
ئەوەیش یاد ئاوارەکردن کوردەیل فەیلیە لە میلکان خوەیان، لە کەنارەیل دیجلە وەرەو سنوور ئەو زەخمەیلە کە تیمار نیەوون، یادیگ کە رووزگار نیەتوەنێد روخسار پڕ خەفەتی بشارێدەو.
بوختیگ لەبانیان نەوی، مەگەر ئەو ناسنامەی لفانگیانە بوود، کە تا سوخان عراقی بوین، و کورد شیعە، لەناو خوینیان عشق خاک و نامووس و سەختی کویە هەڵگردوێن.
وەلێ ئەو ناسنامەی چەرمگە، لەجیای ئەوە کە بوودە پیەڵیگ ئەرا دەوڵەمەنی مرۆیی و یەکەوگردن نیشتمانی، بویە پاوەنیگ ئاسنین پیچیاسە دەور ملیان، هەناێ سیاسەت مەزهەوگەرایەتی ستەمکار بویە ئەو دەس ملهڕە کە کەفێدە شوین ئایەم، تا رەسێدە بوبچگترین چشتەیل لە ژیان رووژانەی، لە ناو و زوانی، زاراوەی سووزداری، پڕتاڵ و شیوەی پەرسیی.
هەناێ گەڵای تویەگە لە لەش ئەو سەردەم تاریکە رزیاوە، وەحشیانەی ئەو بڕیارە کەفتە دەر کە هەزاران خیزان لە ماڵ و ریشگ و بنچینەی خوەیان هەڵکەنی، چماێ بیگانە بوین، هەکاتی هەڵکەنین داریگ لە ریشگی، و وەرەو ناو بیاوان دویریگ فڕەی دا، تا هشکەو بوود، یا تا بچوودە ناو ژیان سەختیگ، و ئەوەگ لە تەمەنی مەنیەسەو لە پەراویز گوزەرانی بکەێد.
کاروانەیل دویرودرویژیگ بوین، و شەوارەیل سەرد، و دڵەیل شەکەت، و هەناسەیل بڕیای، ئەوەگ مەن مەن، و ئەوەگ مرد لاشەی چویچیا، کە بویە تیکەی دەم مینەیل زەوی، یا قەپ گورگەیل بیاوان.
ئاوارەکردن کوردەیل فەیلی تەنیا چگن زوورکاری نەوی وەرەو شوینیگ ترەک، بەڵکم هەڵکەنینیگ لە قویلایی گیانەو بوی، وە پای پەتی وەرەو سنوور رەوانەیان کردیان، هەر تەنیا سەبریگ داشتن، ئەوەیش ئەوەنە خوین و گیرستن زاڕووەیل و کوورپەیل رشیا، و ئەوەنە بیمارەیل نکەنک کردن، و ئەوەنە پیرەیل ناڵین، سیمایگ لەلی هاتەدێ کە هویچ نویسەریگ توانا نەیرێد تراجیدیای بنویسێد جویر ئەوەگ وەچەو خوەی ئەو ژانە دیە.
کوردەیل فەیلی هەر ئەرا یادەوەری خوەیان وەفادار بوین، کلیل ماڵەیل رمیاگیان وەرد خوەیان بردن، هەکاتی کشاوەرزیگ هەناێ مشتیگ لە خوەڵ ئەو زەوییە وەرد خوەی هەڵگرێد کە دووسی داشت، و هەر چیرووکەیل لە نەوە ئەرا نەوە باسیان کریەێد؛ باس ئەو کویچە کوینەیلە کە بوو نان تازە هەڵگردوێن، و ئەو بازاڕەیل پڕ لە قسەوباس هاوسایەیلە، و ئەو مەزارگایلە کە مەردم لە شەوەیل رووشن ئەرا نزاکردن سەردانیان کردیان، و ئەو ماڵەیل گەورە کە دەوڵەمەنەیلیان لەناویان داکاسیاوێن.
نەهامەتی کوردەیل فەیلی تەنیا وەرز تاریکیگ نەوی لەناو کتاو میژوو عراق، بەڵکم زەخمیگ لە لەش وڵاتیگ کە هیمان خاسەو نەویە، ئەرا چینیگ لە مەردم کە باج گرانیگ دان لەوەر ئەوە کە خەڵک وڵاتیگ بوین قەت یەکسانی وەردیان نەکرد.
ئمڕوو، کە یاد ئەو نەهامەتیە کەیمن، بایەسە دووارە ئی پرسیارەیلە بکەیمن کە نیەخوازن لەناو سینەیان کپەو بوون:
کەی دڵ کوردەیل فەیلی دریەێدەو، و وەفەرمی دان وە ستەم ئەو ئاوارەکردنیانە بیریەێد کە تویشی هاتن؟
کەی ماف هاوڵاتیاتی تەواویان گلەو خوەێد، و ئەو بەڵگەنامەیل فەرمییانە بکەفێدە دەسیان کە وە ستەمکارانە و دوژمنایەتیی لەلییان زەفت کریا؟
ئایا رووژیگ تیەێد پرس کوڕەیل بیسەروشوینیان لە وەردەم داد واز بکریەێد، تا بزانن ئەو دووسەیلیانە کە لە بن زیندانەیل و بڕە قەورسانەیل سەرنقوم کریان، چە وەسەریان هات؟
ئایا دەوڵەت قەرەبوو دادپەروەرییان کەێد لە ماڵ و دارایی و زەوییان کە وەبی حەق زەفت کریا؟
کەی رەگەزنامەی عراقی ئەرا ئەوانە کلەو دریەێد کە وە زوورکاری لەلییان سەنیاوە، و موهر (تەبەعی) لە تیوڵیان لاوردیەێد، کە بویە دەسپیچگیگ ئەرا هەڵکەنینیان لە ریشەو؟
کەی کورد فەیلی بوودە خاوەن نوێنەرایەتی سیاسی راسگانی تا دەنگیان لەناو وڵاتیگ بارێدەو کە وە ستەم (کۆتا) لەلییان تەنگەو بوی؟
و ئایا ئەو رووژە تیەێد کە زیانیان لەناو کتاوەیل خوەنەواری بویمن، تا نەوەیل هاتگ بزانن ستەم هەڵکەنین ئایەم لە وڵات خوەی چەس؟
یانە هەرلیوا تەنیا پرسیارەیلیگ نیین، یانە هاوار ویژدان زنییگە رازی نییە لەڕوی ستەمەیل بیدەنگ بوود، کە دادپەروەریکردن کوردەیل فەیلی منەت لە کەسیگەو نییە، خوەی حەقیگە کە بایەسە بیریەێدەو.
کوردەیل فەیلی، وەو سەبر و خوەیڕاگریە کە پیشکەش کردن، وە گیان خوەیان واتەی راسگانی نیشتمان نویسانن، کە تەنیا پارچە زەوییگ نییە، بەڵکم سەربەرزییگ و ناسنامەیگە مقیەتی کریەێد، و هویرمانیگە کە نیەسڕیەێدەو.
لەی رووژیانە، سەر رێز ئەرا ئازاییان چەمنیمن، و پەیمان وەپییان دەیمن کە چیرووکیان لەناو ویژدان مەردم وە زنی بمینێد، بخەێدە هویر گشتمان کە داد ئەگەر دیریش هات، قەت نیەمرێد، و حەق ئەگەر وەدەس نەکەفت، هەر بایەسە وەجی باێد.
