دەستکەفتن کەنداوی دهۆک و ئومید زینکردن یانەی کوردەیل فەیلی

عەباس عەبدولشاهین/ من سەرسام بويم وەو خوەشاڵی پڕە کە عراقییەیل وە سەرکەفتن یانەی دهۆک وە جام پاڵەوانێتی تووپان یانەیل کەنداو عەرەبی کردن، وەتایبەتی دویای ئەوەگ هەڵۆیل کویە بازی گەورەیگ پیکەش کردن، ئی نازناو میژووییە وەدەس هاوردن، یەیش وەبی دەسەیگ وەڕیەوبردن نەکریا کە پلانیگ ئاشکرا دانەێد ئەرا بەرزکردن توانای یانەگە و رکابەرییگ هازدار لە پاڵەوانیەییە ناوخوەیی و ناودەوڵەتییەیل.

دیمەن ئەو قەرەباڵغە کە جادەیل شار پڕەو کردوێد تا ساعەتەیل سەرەتای شەوەکی، ئاهەنگ وەبوونەی سەرکەفتن کردن، تەنیا رویداویگ وەرزشی نەوی، وەلێ نشاندانیگ راسگانی و شانازی وە ناسنامە بوی، سەرکەفتنەگە تیەکەڵ وە ئرمس خوەشی  و رووحیەت ئی شار رەنگینە وەرجەسە بوی، کە وە گشت توانایگ پاڵپشتی تیم تووپان خوەی کرد.

ئی دەسکەفتە گەورەی یانەی دهۆک هاندەر هویرکردنیگ قویلە لە راسی وەرزش لە ناو کوردەیل فەیلی کە خاوەن میژوویگ دەوڵەمەن و ئامادەیی دیارە لە بوارە جیاجیایەیل، ئەراوە گرنگە پشتگیری لە وزەی گەنجەیل بکریوێد و ژینگەیگ وەرزشی پەروەردەکارانە دابین بکریەێد کە وەگەرد میرات و قوربانیدانیلیان بگونجێد، لێرا وەرپرسیارێتی دەوڵەت و دامەزراوە وەرزشییەیل لە گەردنیە ئەرا جیوەجیکردن دەستپیشخەری راسگانی کە بەشداری گەنجەیل فەیلی لە گۆڕەپان وەرزش بەرزەو بکەێد و ئاسوو فراوانتر ئەرا داهێنان و جیاوازی کەێد.

کوردەیل فەیلی کە لە بوارە جیاجیایەیل سیاسی، ئابووری، کۆمەڵایەتی و کولتووری بەشداری لە بیناکردن نەتەوە کردنە، میژوویگ وەرزشی کویەن دیرن کە جی ئەوەسە دووارە ناوی باێدەو، کە لە سەردەم شاهانە وە تایبەتی لە ساڵ ١٩٥٦ یەکەم تیم جەماوەری ئەرا کوردەیل فەیلی لە بەغدا دروس کریا، لە ساڵ ١٩٥٧ یەکەم یانەی فەرمی دامەزریا، کە لەلایەن بازرگانەیل و کەسایەتییە دیارەیل ناوچەگەو پویل ئەرای گردەو کریا، وەبی هویچ پشتیوانییگ حکومەت، وەگەرد یەیش یانەگە ناوبانگییگ فراوان وەدەس هاورد، چالاکییەیلی فراوانتر بوین و بریتی بوین لە تووپان، باسکە، تووپ بالە، تێنس، و  بازیەیل زوور، ناوە دیارەیل لە کوردەیل فەیلیەو دەرکەفتن و نوێنەرایەتی تووپان میللی کردیان، بەڵام ئی جویلەی وەرزشیە له ساڵ 1963 وە زوور و ناچاری بەسیا، هەناێ دارودەسەیل رژیم بەعس یانەگە بەسان، جویر بەشیگ لە سیاسەت دویرخستن و پەراویزخستن که کاریگەری لەبان مەردم کورد فەیلی داشت.

هەرچەن یانەگە لە دویای ساڵ ٢٠٠٣ واز کریا، بەڵام لەوەر کەمی سەرچەوە و پاڵپشتی دارایی و مۆڕاڵ و ماددی یانەگە وە هاز جارانیی گلەو نەخوارد، ئمڕوو وەگەرد ئەو بەرزەوبوین ئاست وەرزشیە کە لە وڵات وەخوەی دوینێد، کرنگە وەڕاسی چارەسەر زنیکردن یانەی کوردەیل فەیلی بکرێد، نەک تەنیا جویر تیپیگ وەرزشی، بەڵکم جویر پڕۆژەیگ کولتووری و کۆمەڵایەتی کە دڵنیایی ئەرا نەوەیگ گەنج گلەو دەێد کە  کەسیگ خوازێد دەر ئەرای واز بکەێد.

ئمڕوو کەسایەتیەیل کاریگەر لە حکومەت و بازرگانەیل دیریمن کە توانای پیشکەشکردن پاڵپشتی و ژیرخانیگ ئابووری دیرن کە بتوانێد بەشداری لە گەشەپیدان و یانەیگ دروسبکەێد کە شایستەی میژوو کوردەیل فەیلی بوود. هەرلیوا، کاراکردن ئی یانە هەستی سەروەخوەییمان بەرزترەو کەێد و پەلیگ ئەرا بیناکردن نەوەیگ نوو دابین کەێد کە بتوانێد مقیەتی لە میژوو خوەی بکەێد و ئامادە ئەرا بانانیگ بکەێد. تووپەگە ئمڕوو لە باوەش ئیمەس، ئایا وەیزویە دووارە لەداڵگبوین یانەی کوردەیل فەیلی دوینیمن، کە شکۆمەنی و قەوارەی خوەی لە جەهان وەرزشی عراق گلەو بارێد؟.