"زوان کوردی" لە مەکتەوەیل عەرەبی: ماددەیگ فەرمی کە وەشیوەیی خوەنریەێد و لە راسی خریەێدە پشتگووش
شەفەق نیوز/ شەوەکیانیگ بیدەنگ، جویر هەمیشە، حەسەن کەریم، خوەنەوار پۆل پەنجەم، لەبان کورسییە چووینەگەی لە مەکتەویگ لە بەغدای پایتەخت عراق دانیشت و چەوی لە کتاو زوان کوردی بوی، و وە پیت و لاپەڕەیلی دەێدەو کە لەلی نەیەفامێد.
لەی شیواشیوو حەسەن تەنیا نەوی، مامووستای پسپۆڕ لە سەرەتای ساڵەو ئەوە نەفامستیە، نویسەر کورد لە مەکتەو، هەر مانگیگ جاریگ وەبی ئەرک و تەنانەت تاقیکردنەوە و تەنانەت ئارەزووی چەن دەسەواژەیگ هووکارە کرد.
لەباوت شمارەی خوەنەوارەیل لە مەکتەوە عەرەبییەیل، زوان کوردی "زوانیگ سێیەم" نەوی، ئەوەنەی وانەیگ یەدەگ یا وەخت هچانیگ یا ئەرا خوەنستن چشتیگ ترەک بوی، لە ناو کەمیی کارمەنەیل و وەپشتگووشخستن پرۆگرامەیل خوەنەواری و نەوین یاسادانان، کوردی بویە بە بارگرانییگ بیدەنگ لەناو لاپەڕەیل مەنهەجیگ کە نە خوەنریەێد و نە نویسیەێد و نەیش فامیەێد.
چیرووک ژیان راسگانی
خوەنەوار حەسەن کەریم ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز وت: "لە مەکتەوەیل ئیمە مامووستایگ پسپۆڕ زوان کوردی نییە، ئەو مامووستا کە کوردە، مانگانە جاریگ وانە وەپیمان دەێد و نیەخوازێد ئامادەکاری بکەیمن یا تاقیکردن ئەنجام بەیمن، کە تەنانەت لە تاقیکردنەیل وزاری نیین".
کەریم وتیش: "فرەجار ئەو پۆلە ئەرا فێرکردن ماددەیلیگ ترەک وەکار تیەریمن، جویر بیرکاری یا ئینگلیزی".
لەلای خوەییش، عەلی محمد، خوەنەوار پۆل پەنجەم، دووپات کرد کە "مامووستای زوان کوردی لە مەکتەوەیلمان لە چوار مەکتەو جیاوا وانەوتن و مانگانە وە یەک پۆل سنووردار کریاس، یەیش بەس نییە ئەرا فامستن لە وشەسازی زوان".
لە پارێزگای زیقار مامووستای زوان ئینگلیزی مەیثم عەبدولڕەزاق ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز وت: "مەکتەوەیل وەدەس کەمیی لە مامووستایەیل زوان کوردی ناڵن"، وتیش: "نمرەیل ئی باوەتە لە توومار مەکتەوەگە وە چووڵی هیلنەو، بیجگە لە مەکتەوەیل بەهرەمەنیان، کە تاکە ئەوانەن کە باوەتەگە وە جددی وەرگرن و نمرەی راسگانی وە خوەنەوارەیل بەخشن".
کەمیی ستاف
هەرلیوا، کەریم ئەلسەید، قسەکەر وەزارەت پەروەردەی فیدراڵی، چگە ژیر کەمیی وەرچەویگ مامووستایەیل زوان کوردی لەو پارێزگاەیلە کە کورد نیین، بەڵام دووپاتیش لەوە کرد کە "وەزارەت باوەتەگە وە جددی گرێد و وە پشتبەسین وە ئاست خوەیان لە باوەتەگە نمرەی خوەنەوارەیل بەخشێد".
قسەکەرەگە وتیش: نمرەیل وە ئارەزوو خوەیان نیەنەن یا جویر باوەتیگ تەواوکەر جویر هونەر یا وەرزش وەگەردی رەفتار نیەکریەێد، دیاری کرد کە دەسەیل وەشکین لە وەڕێوەبەرایەتی زوان کوردی سەردان مەیدانی ئەرا مەکتەوەیل بەغدا و پارێزگایەیل ترەک ئەنجامدریاس ئەرا چەودیاریکردن وانەوتن و پابەندبوین مەکتەوەیل وە پرۆگرام خوەنەواری.
وەزارەت پەروەردەی حکومەت هەرێمی کوردستان، لە ری سامان سوەیلی قسەکەری، وت: هیچ وەرپرسیارێتییگ لە سەرپەرشتیکردن فێرکردن زوان کوردی لە مەکتەوە عەرەبی زوانەیل نییە و دووپاتیش کرد کە ئەو جویرە ئەرکەیلە کەفنە ژێر دەسەڵات وەزارەت پەروەردەی فیدراڵی، وەگەرد هەماهەنگی وەردەوامیگ ناوەین وەزیرەیل پەروەردەی هەرێم و ناوەند لە گرنگی پاڵپشتیکردن زوان کوردی و چارەسەرکردن کەمیی ستاف مامووستایەیل، وەزارەت پەروەردە لە هەرێم کوردستان وەردەوام هەماهەنگییگ نزیک وەرد حکومەت ناوەند داشتیە لەباوەت گرنگی پاڵپشتیکردن زوان کوردی و چارەسەرکردن کەمیی ستاف مامووستایەیل.
سەختیەیل پێکهاتەیی و یاسایی
سەنا گەرمیانی، وەڕێوەبەر گشتی بەش زوان کوردی لە وەزارەت پەروەردەی فیدراڵی، کەمی فرەی ستاف مامووستایەیل پسپۆڕ لەی زوانە دووپات کەێد، و ئی سەختیە وە "دەیشت دەسەڵات وەڕێوەبەرایەتی و وەزارەت" زانێد، وەگەرد وەردەوامی وەشکین پەروەردەیی ئەرا چەودیاریکردن میکانیزم فێرکردن زوان کوردی لە مەکتەوە عەرەبییەیل.
لەلای خوەییش زولەیخا ئیلیاس، ئەندام دەسەی پەروەردە لە ئەنجومەن نوێنەرەیل، نەوین یاسا وە مدوو لاوازی فێرکردن زوان کوردی لە سیستەم پەروەردە زانێد.
لە دیداریگ وەگەرد ئاژانس شەفەق نیوز، وتیش: "تا ئیسە پەرلەمان هیچ یاسایگ پێشنیار نەکردگە کە زوان کوردی لە مەکتەوە عەرەبییەیل چالاک بکەێد".
ئیلیاس دیاری کرد کە وەڕێوەبەر مەکتەو بویە و وەرجەیە پەنا وە هەر یا مامووستایگ یا هەر پسپۆڕییگ بردیاد، تەنانەت نویسەریش ئەرا وانە وتن وە زوان کوردی دامەزرنێد، ئاشکرا کرد کە لە بەشیگ ناوچە ئەرا هەر سێ مەکتەو تەنیا یەک مامووستای کوردی هەس.
وە قسەی مامووستایەیل، بەشیگ لە خوەنەوارەیل مەکتەوەیل تایبەت وەپییان خاسترە لە مەکتەوەیل حکومی، چوینکە زیاتر پابەندن وە فێرکردن زوان کوردی و زوانەیل ترەک، لەوانەیش ئینگلیزی و فەرەنسی.
لەبان ئەوەگ ساڵانیگ وەبان ناسانن زوان کوردی جویر زوانیگ فەرمی وڵات رەد بویە، بەڵام هیمان باوەتەگە لە مەکتەوە عەرەبییەیل عراق تویش ئاستەنگی پێکهاتەیی بوود، لە نەوین مامووستا پسپۆڕەو تا رەفتارکردن فەرمی وەرد باوەتەگە، تا رەسێدە نەوین یاسای پشتیوانی.
