راپۆرتیگ 6 یایگردن لە عراق خەێدە وەرپای سوریا: مقیەتبوون لەلییان

شەفەق نيوز/  "ریخریاگ پزشکەیل وەخاتر ماف مرۆڤ" کە بارەگای لە نیویۆركە، داوا لە سوریای نوو کرد لە ئەزموونەیل عراق یای بگرن، تا نەکەفنە ئەو چاڵەیلە کە عراق کەفتەتییان، کە بایەسە دروسکەرەیل سیاسەت لە سوریا و لایەنەیل ناودڵەتی، بنووڕنە یایگردنەیل عراق، و پشت وە ستراتیژیگ گشتگیر بوەسن ئەرا ئاێشتبوین حکومڕانی وەشیوەیگ دادپەروەرانە.

 لە سەرەتا، راپۆرتەگە ئەو ریخریاگ ناودەوڵەتیە کە ئاژانس شەفەق نیوز هەڵگەردانی کرد، وت: دووارە بیناکردن سوریا و قایمکردن یەکێتی نیشتمانی وەختیگ فرەتر خوازێد لە دەسناین زویوەزوی وەبان دەسەڵات لە دیمەشق.

 وتیش: لە سای دەیان ساڵ لە دیکتاتۆریەت ت جەنگ ناوخوەیی خویناوی، سوریا تەقەلا دەێد تا وەگەرد سەختیەیل رەفتار بکەێد، لە وەختیگ میراتی قورسیگ لە شکانن ماف مرۆڤ و تاوانەیل جەنگ بویە بەشی، جویر کوشتن و رفانن و شکەنجەدان و سەرنقومکردن کە گشت لایەنەیل لە وەخت جەنگ دەسیان لەناویان بوی.

  لە وەختیگ باس ئەوە کرد کە سوریا دادپەروەرانەی ئاڵشتبوین حکومڕانی خوازێد، دیاری کرد کە ئەوە بڕیگ کار و میکانیزمەیل خوازێد، وە مەرجیگ تەنیا لەبان ئەو باوەتە نەوسێد، بەڵکم هەمیش چارەسەری میراتی دەسدرویژیکردن و پاڵپشتیکردن دووارە بیناکردن وڵات بگرێدەو لە بنەمایەیل ئاشتی و دادپەروەری، وتیش: حکومەت سوریا لە 18ی ئایار، دروسکردن دەسەیگ نیشتمانی ئەرا دادپەروەری گواسنتەوە راگەیان، ئەرکی ئاشکراکردن راسیەیل ئەو تاوانیلەسە کە رژیم وەرین جیوەجییان کرد، و سزادان ئەوانەگ لەبانیان وەرپرسن، و هەماهەنگی وەرد لایەنەیل پەیوەندیدار.

  وتیش: تەمەی ئەرا سوریەیل ئەوەسە کە گرنگی وەدەسهاوردن ئی دەرفەتە ئەرا یایگردن لە ئەزموونەیلیگ هاوشیوە لە جیهان، و لەوە گرنگتر لە عراق هاوسا، وەگەرد گرنگی فامستن لە جیاوازەیل سەرەکی ناوەین هەردوگلا.

 راپۆرتەگە باس ئەو وانەیلە کرد کە لە دادپەروەرانەی گواستنەوە لە عراق سوود لەلی گریەێد، کە ئەو کەمی گەورە لە ئەزموون لە چین ئاڵشتکردن دەسەڵات، وەتایبەت ناوەین پسپۆڕەیل عراقی، هیشت ستراتیژییگ توکمە نەوود، کە گامەیلیان وەختانە بوین، و سیاسەتمەدارەیلیگ لەبانیان زاڵ بوین کە لە عراق نەوین، و نیەزانن عراقیەیل لە ناوەو چوینن، هەمیش لە ژیر کاریگەری هیزەیلیگ دەرەکی بوین، کە بەشەەوبوین لەجیای کارکردن ئەرا لەیەکفامسنن بەرزەو کردن.

  وەگەرد ئەوەیش، سیاسەتەیل دادپەروەرانەی گواستنەوە وەشیوەی گەورەیگ وە ریکارەیل سزاییی پشت بەسان، و قەرەبوو بڕەیلیگ دیاریکریای لە قوربانیەیل کردن، وەبی نووڕین دویریگ ئەرا ئاشتەوایی و دووارە بیناکردن، هەمیش عراق توانا و ئەزموون ناوخوەیی نەیاشت ئەرا وەڵامدان ئەو تاوانەیل گەورە لەلایەن رژیم سەدام حسێن، ئەوە گشتی کاریگەری لەبان دادپەروەرانەی گواستنەوە تا رادەی گەورەیگ داشت، وە پاسەوانی دەرەکی کە نەتوەنست سەختیەیل لەڕوی عراق ئەرا بیناکردن ئاشتی و ئاشتەوبوین بفامێد.

 راپۆرتەگە وتیش؛ هەکاتی عراق، شایەت تونوتیژی مەزهەوی لە سوریا، ویرانکاری لەبان تەقەلایەیل ئاشتی و ئاشتەوبوین دروس بکەێد، و هەر پلانیگ ئا کاریگ ئەرا دادپەروەرانەی گواستنەوەی دەسەڵات ئاڵووزەو بکەێد، وتیش: ئەراوە بایەسە ئەو کردەوەیل تونەڕەوی دویاییە لە ناوچەیل کناراو سوریا بوودە ئاگادارییگ کە بایەسە وڵاتەگە وەزوی خوەی بجمنێد تا نەکەفێدە ناو چاڵ ژاوەژاو.

     راپۆرتەگە وتیش: تەقەلایەیل گواستەوەی دەسەڵات عراق، ئاشکرای زنجیرەیگ لەو هەڵەیلە کردن کە 6 وانەی یەکلاییکەر ئەرا سوریا پەیا کەن، یەکەمیان هەڵکەنین بەعس، کە بویە مدوو ئەوە کە دەیان هەزار کەس لە کار فەرمانبەریی خوەیان بیبەشەو بوین، و بۆشایی ئەمنی دروس کرد، کە هەمیش ئەو کارە ئەرا پەراویزخستن دوژمنەیل سیاسی و دویرخستنیان وەکار هاوریا، و دویەمیان ریکارەیل سزادان، لەناویان سزادان سەدام حسێن و گەورە وەرپرسەیل رژیم، کە خاڵ ئاڵشتبوین دەروینی بوی ئەرا بڕیگ لە عراقیەیل کە هیشت هەست بکەن کە سەردەمیگ لە رخداری رەسیە پایان، وەلێ بویە بیئومیدی ئەرا کەسەیل فرەیگ، کە سەدام تەنیا لەبان یەک باوەت دریا سێدارە.

 سێیەمیان، راپۆرتەگە وت: کار قەرەبووکردنە کە رەسیە بڕەیل گەورەیگ لە رزگاربویەیل، وە پلانەیلیگ تا ئیسە خەرجەگەی رەسیەسە 5 ملیار دۆلار کاش لەلای کەمەو، کە سەختیەیل فرەیگ لەناوی بوی، جویر گەندەڵی، و کەم توانایی دەزگایی، و بەشنەکردن میکانیزمەیل گردەوکردن داتایەیل، وەگەرد دەسکاریکردن سیاسی و مەزهەوی وەی پلان قەربووە، چوارەمیان، مینەکردن راسیەگە، کە عراق نەتوەنست میکانیزمیگ وەشیوەی گشتگیر وەدەس بارێد، و پەنجەمیان، پرس بیسەروشوینەیل کە عراق کەفتە وەر سەختیەیل گەورەیگ لە رەفتارکردن وەرد کۆمەڵە قەورەیل و بیسەروشوینەیل.

وانەی شەشەم، راپۆرتەگە باس بەشداریکردن کۆمەڵگای مەدەنی کرد ئەرا پاڵپشتیکردن پرسیارکردن و دادپەروەری، و گردەوکردن بەڵگەیل و ژنەفتن دەنگ قوربانیەیل، کە ئەوە لە عراق نەوی دویای ساڵ 2003، مە دیکتاتۆریەت دویرودرویژیگ نەیشت کۆمەڵگایگ مەدەنی خوەی بەێدە گەز.

تەمەیکردن سوریا 

 راپۆرتەگە وتیش: بایەسە دروسکەرەیل سیاسەت سوریا و لایەنەیل ناودەوڵەتی پەیوەندیدار، تا نەکەفنە تەڵەیل عراق، بایەسە دویر بکەفن لە ریڕەوی بڕیاردان وەختانەی عراق، و پشتبەسین وە ستراتیژیگ دادپەروەرانەی گواستنەوەی گشتگیر، سڵاکاری ناوەین کەرتەیل سوریا بگرێدەو.

وتیش: لە وەختیگ دروسکردن دەسەی نیشتمانی ئەرا دادپەروەرانەی گواستنەوەی دەسەڵات گامیگ خاسە، وەلێ هەناێ کار کەێد ئەرا چارەسەرکردن ئەو تاوانەیلە لەلایەن رژیم ئەسەد، دوینێد کە نیەتوەنێد ئەو تاوانەیلە بخەێدە پشتگووش کە لایەنەیل جەنگ جیوەجیی کردن، ئەراوە بایەسە دویر بکەفن لە دادپەروەرانەی تەنیا سەرکەفتگ. 

 راپۆرتەگە وتیش: ریخریاگ پزشکەیل وەخاتر ماف مرۆڤ، رۆڵیگ سەرەکی رانیە لە بەڵگەکردن و گردەوکردن بەڵگەیل لە تاوانەیل لە عراق و سوریا، وەگەرد پشتگیریکردن هاوبەشە پزشک و یاسازانەیل لە هەردوگ وڵات، لە چین بەرزکردن توانایان.

دیاری کرد کە ئەرا نموونە، ریخریایەگە لە عراق دووپات کرد کە رژیم سەدام حسێن چەک کیمیایی وەکار هاوردیە، لەلییان گاز خەردەل و گاز سارین وەبان مەردم کورد لە دویادویای هەشتایەیل سەدەی گوزەشتە، مە زانا و شرۆڤەکارەیل ریخریایەگە، نموونە لە خوەڵ هەرێم کوردستان گردەو کردن، و دەسمیەتی دان لە دراوردن تەرمەیل، و دیاریکردن ناسنامەی ئەو قوربانیەیلە کە لەناو بڕە قەورسانەیل پەیا کریان، و دیاریکردن مدووەیل مردنیان.

 دووپات کرد کە دادگای باڵای عراق دویای ئەو ئەو بەڵگەیلە وەکارهاوردن لە دادکاریکردن سەدام حسێن و دارودەسەیلی وە توومەت جینۆسایدکردن کورد، و پاڵپشتیکردن داواکارەیل قەرەبووکردن قوربانیەیل کورد.

راپۆرتەگە لە کۆتایی باس ئەوە کرد کە بایەسە کۆمەڵگای ناودەوڵەتی دەسمیەتی پیشەیی و دارایی پیشکەش بکەێد، ئەرا پشتگیریکردن دادپەروەرانەی گواستنەوەی دەسەڵات لە سوریا، وتیش: لە عراق و شوینەیلیگ ترەک لە ژینگەیل دویای جەنگ یای بگریمن، تا دەسمیەتی لە رانین ئی تەقەلایلە بەێد، هوشداری دا کە رەوشەگە لە سوریا هیمان ناسکە، و شیوەی سیاسی و کۆمەڵایەتی کەفتیەسە ژیر رخ رمیان یا وەرەودویاچگن.

 هەڵگردان ئاژانس شەفەق نیوز