ترەمپ دووارە نەخشەی هاوپەیمانەتیەیل خوەرهەڵات ناوڕاس کیشێد و"پەیام بیدەنگیگ" عراق خەێدە تاریکی
شفق نيوز/ لە یەکەم گەردین خوەرهەڵاتی لە وەختیگ ئەرا ماڵ چەرمگ گلەو خوارد، دۆناڵد ترەمپ سەرۆک ئەمریکا لە ناوڕاس خەلیج نیشتەو، وەلێ لە وەختیگ دیدارەیلی لەناوەین ریاز و دۆحە و ئەبوزەبی بوی، عراق لەناو ئەژینداگەی نەوی، جویر نشانەیگ ئەرا دووارە دروسکردن هاوسەنگی هاز و هازدارەیل، و شایەت پەراویزخستن بەغداد، دویای ئەو هاوکیشەی هەرێمی نووە.
سەردانەگە لەبان وەدەسهاوردن بڕیگ ئامانج ئابووری و جیۆسیاسی زوور کرد کە واشینتۆن تەقلا ئەرایان دەێد، کە لەلایەن ئابووری، ترەمپ رکدار بوی لەبان پاڵپشتیکردن هاوبەشیەیل بەرهەمهاوردن و بازرگانی وەرد هاوپەیمانەیل خەلیجی، کە خشتەی کارەیلی رێککەفتنەیل بازرگانی گەپیگ لەناویان بوی و بەرهەمهاوردن وەرانوەری لە چینەیل تەکنەلۆژیا و وزە و ژینگەی ژیرخان، کە واشینتۆن لەی گەردینە تەقەلای پتەوکردن دەسەڵات هەرێمیی دا، و مسۆگەرکردن نەهیشتن چووڵایییگ کە هیزەیلیگ رکابەر پڕیەو بکەن.
ئەوەیش مینەکردن لە رۆڵ بانان ئەمریکا گرێدەو لە ئاسایش ناوچەگە، و دووپاتکردن لە مسۆگەرکردن ئارامی و زاڵبوین لەبان جەنگەیل وە پاڵپشتیکردن هاوپەیمانەیل هەرێمی و دەسوەردان لە پرسەیل سویەریگ جویر جەنگ فەلەستین و ئیسرائیل.
هەمیش ئەو گەردینە دەرفەتیگ پەیا کرد ئەرا هاندان فەرەیگ لە دەوڵەتەیل ناوچەگە وەرەو رێککەفتنەیل ئیبراهام ئەرا ئاشتەوایی وەرد ئیسرائیل، کە ترەمپ باس فراوانکردن گونجانن وەرد ئیسرائیل کرد وە بەشداریکردن سعودیە کە هیمان وەفەرمی نەچیەسە ناو ئەو رێککەفتنەیلە.
وەشیوەی گشتی، شیەوکردن پسپۆڕەیل ئەمریکی کە ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز باس کردن، نشان دان کە واشینتۆن لەی سەردانە تەقەلا دەێد خوەرهەڵات ناوڕاس نوویگ دامەزرنێد، میرگی ریاز بوود، و کەمەوکردن دەسەڵات دوژمنەیل، ئەوەیش وە هاوپەیمانیگ ئابووری - ئەمنی قایمیگ وەرد دەوڵەتەیل خەلیج.
لە کارە دیارەیل لە گەردین خوەرهەڵاتی ترەمپ، دویرخستن عراق لە کڕەگەی، کە پسپۆڕەیل وتن ئی پەراویزخستنە لەوەر کارەیلیگ ستراتیژی تیەێد کە پەیوەندی وە شوین سیاسی ئیسەی عراقا دیرن، کە وە پیچەوانەی دەوڵەتەیل خەلیج هاوپەیمان، عراق کەفتیەسە شیوەیگ هیلێدەی گرنگیی لەناو ئەژیندای ترەمپ کەمتر بوود، کە ئیران وەشیوەیگ ئاشکرا لەناوی زاڵە، کە هیلێد وە زاقی وەرد نووڕینەیل نوو ئەمریکا نەپووڕێد.
بەرژەوەنی هابان کشایەوە
ئەو گەردینە تەنیا دەرکەفت پرۆتۆکۆلییگ نەوی ئەرا سەرۆکیگ کە خوازێد رووشنایی وەبان خوەی گلەو بارێد، بەڵکم، وەقسەی پسپۆڕەیل، ترەمپ نەخشەی نوویگ ئەرا ناوچەگە کیشاس، کە نووڕین براگماتای ئاشکرایگ دەسوەپی کرد: یەکەم چشت ئابووری، و هاوپەیمانەیل هازدار وەرجە هاوپەیمان لاواز.
پلانیگ هاوسەنگ بوی، وەلێ لەبان سعودیە و قەتەر و دۆحە جویر دوو بازیکەر سەرەکی لە کیشان وینەی دینامیکیای ناوچەگە، کە فرانک مسمار، سەرۆک ئەنجومەن سڵاکاری لە زانکۆی ماريلاند ئویشێۆ.
و ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز دیاری کەێد کە عراق بویە هێمای وەرزیگ کوینە ئەرا ئەو دەسوەردانەیل ئەمریکا کە دی وەرد وتار ترەمپا نەگونجیاس، نە لەڕوی سیاسەت و نەیش لەڕوی جەماوەری.
ئەو سەرۆک ئەمریکا کە چەنای چەنیگ باس بیزاریی لەو جەنگەیلە کرد کە کۆتاییان نیەتێد، دیار بوی کە پابەندە وە کڕ تەقلیدی خوەی، کەمکردن خەریکبوین سەربازی، فراوانکردن دەسەڵات لەڕی هاوبەشیەیل ئابووری و وزە، کە لەی باوەتە مسمار دیاری کەێد کە وەپشتگووشخستن بەغداد تەنیا کاریگ دیبلۆماسی ناکاوی نەوی، بەڵکم بڕیاریگ بوی، خوازێد دویر لە ئاڵووزەیل سیمای هەڵپرکیاگ عراق بکەفێد، و پەیامیگ ئەرا سیاسەتمەدارەیل ئەورا کل بکەێد کە وەخت بڕیارەیل سەروەری هات.
مسمار نووڕێد کە ئیدارەی ئەمریکی خوەی لەی گەردینە بەغداد خستە پشتگووش، چوینکە رازی نییە بڕیار عراق بکەفێدە دەس تەهران، بیجگە لە نائارامی ناو عراق، و لە جیای بەغداد، ترەمپ خوەشی هات هویر بخەێدە لای خەلیج کە زیاتر وەرد سیاسەتەیلی گونجیاس، و ئەنجامدان لویتکە وەرد ریاز و ئەبوزەبی و دۆحە ئەرا مەزنکردن دەسکەفتەیل ئەمنی و ئابووری هاوبەشی.
ئی وەپشتگووشخستن ئەمریکیە پرسیارەیلیگ لەناو عراق دروس کرد، وەلێ چەودیاریکەرەیل مەزەنە کەن پەیامیگ ژیروەژیرە ئەرا حکومەت بەغداد کە ئویشێد گرنگە کەفتنی وەدەس پڕۆژەی ئیرانی سووکەو بکەێد، ئەگەر خوازێد لەناو کارە نووەیل هەرێمی دەسیگ داشتوود.
لە پەراویزخستن ئەرا نەوین قەوارەیی
نەوین عراق لەناو ئەژیندای ئەو گەردینە تەنیا وەڕهاتنیگ دیبلۆماسی نەوی، کە وەگورەی نووڕین عراقی، بەغداد دی جویر هاوپەیمانیگ ستراتیژی وەپی نیەنووڕیەێد کە لە کارەیل خوەرهەڵات ناوڕاس کارا بوود.
دکتۆر ئیحسان شمەری، ماموستای هویر سیاسی لە زانکۆی بەغداد و سەرۆک ناوەند هویرکردن سیاسی عراقی، لە قسەیلی ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز ئویشێد: گریەداین عراق وە ئیرانەو لە ئاست بەڵگەنامەیل سیاسی ئەمریکی، یەکیگ لە مدووەیل نەوینی بوی، وتیش: ئەو یاداشت ئاسایش نەتەوەییە کە ترەمپ ئەرا قایمکردن فشارەیل لەبان تەهران واژووی کرد، ئیران لە عراق جیاوە نەکرد، کە دەرفەتەیل رەفتارکردن وەرد عراقا جویر باوەتیگ جیا کەمەو کرد.
وتیش: دیارە واشینتۆن نیەنووڕێدە عراق جویر قەوارەیگ جیا لە تووڕ کاریگەری ئیرانی، بەڵکم جویر بەشیگ لە دانوسەنین ئەمریکا و ئیران دەێدەی قەڵەم، چ لە باوەت بانان سزایەیل، یا باوەت بویین سەربازی ئەمریکی، وتیش: لە رووشنایی ئی نووڕینە، بویەسە بەشیگ لە میدان رویوەڕویبوین ئەگەرییگ ناوەین واشینتۆن و تەهران، یا ناوەین تەل ئەبیب و تەهرانیش.
وەلێ شمەری وەرپرسایەتی نیەخێدە مل واشینتۆن تەنیا، بەڵکم باس لاوازی کار عێاقر لە سیاسەت دەرەکی کەێد، کە ئویشێد: حکومەت سودانی نەتوەنست هاوسەنگی بارێدەو، و لە سیاسەتەیل دەرەکیی فرەتر لە تەهرانەو نزیکەو بوی، و زەرەد پەیوەندییەیل عەرەبی و ناودەوڵەتی، کە هیشت بۆشایی وەرد هاوپەیمانەیل واشینتۆن زیایەو بوود.
وتیش: هەمیش گیچەڵ لە رەفتارکردن حکومەت عراق وەرد ئاڵشتبویە گەورەیە لە سوریا هەس، و نەوین دیاریگ لەناو لەیەکفامستنە هەرێمیە نووەیل کە لە پشت دەرە بەسیاگەیل وەڕیەو چن.
شمەری دیاری کەێد کە دڵنیایی ناودەوڵەتی پەسا دروس بوود کە عراق دی لە روخسارەیل خوەرهەڵات ناوڕاس نوو کارا نییە، بەڵکم بەشیگ لە هیزەیل سیاسی عراقی خوەیان عراق لەی کارەیلە دویرەو خەن، تا وەگەرد ئەو ئەژیندایل دەرەکیە بگونجێد کە نیەخوازن عراق واز و کارا بوود.
عراق OUT.. سوریای IN
وەلێ ئەگەر عراق نیەسەی، ناکاوی لە دیمەشقەو هات، لە سیمایگ کە وە میژووی باسی کریا، ترەمپ دەس سەرۆک نوو سوریا ئەحمەد شەرع سەن لە ریاز، و هەڵگردن سزایەیل ئەمریکا لەبان سوریا راگەیان.
کەسیگ ترەک بیجگە ترەمی ئیجویر گامیگ نیەنەێد، وەوجویرە کە رەزوان زیادە شرۆڤەکار سەری لە واشینتۆن لە قسەیلی ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز ئویشێد: ئی گام بیوینە دەر لەنوای تێکەڵکردن دیمەشق وەناو سیستەم هەرێمی و ناودەوڵەتی واز کرد.
تۆم حەرب، وەڕیەوبەر هاوپەیمان ئەمریکی خوەەرهەڵات ناوڕاسی ئەرا دیموکراسی، لەوە دویرترەک چگ، کە وت: ترەمپ سوریا لە باوەش تورکیا خستە باوەش سعودیە، و هەر گیچەڵیگ ئەمنی لەناوی لوبنان بوودە وەرپرسایەتی ریاز.
وەلێ ئی باسە رای گشتی وەگەردی نییە، کە خود زیاد نووڕێد کە باسکردن لە چگن سوریا لە سەربازگەیگ ئەرا سەربازگەیگ ترەک، دروس نییە، کە باس هەماهەنگی هاوبەش ناوەین ئەنقەرە و دۆحە و ریاز کەێد لە تەکاندان وەرەو ئی ئاڵشتبوینە.
ریاز لە سا ئەرا رووشنایی
دەسسنەین شەرع ئەو تەنیا چشتە نەوی کە مەردم نووڕینەی، بەڵکم دووارەکردن ترەمپ لە بتکر رۆڵ سعودیە، نەک تەنیا لە سوریا، بەڵکم لە گشت هاوکیشەی خوەرهەڵات ناوڕاس.
وەگورەی پاوڵۆ ڤان شیراک، سەرۆک پەیمانگای توێژینەوەیل جیهانی لە واشینتۆن، سەردان ترەمپ لە چوارچیوەی پلان دووارە بەشەوکردن رۆڵەیل هات، کە جویر هەڵگر نوویگ ئەرا پرۆژەی ئارامی هەرێمی نووڕیەێد وە سعودیە.
وەلێ شیراک لە قسەیلی ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز هوشداری دا کە زیای گەشبینی، کە راسیەگە لە سوریا هیمان ناسکە، لەو زیندانەیلە وەدەس قەسەدە تا پرس پەنابەرەیل، پرسیارەیل گەورەیگ هەن، و کەسیگ وەڵام ئاسانیگ ئەرایان نەیرێد.
لەلاییگ ترەک، شەرع کەفێدە روی شایستەی ئاشتەوبوین ناوخوەیی وەرد کورد، و هیمان دیار نییە ئەگەر دیمەشق نوو ئامادەس ئەرا پیشکەشکردن وەخشین لەی پرس ناسکە یا نە.
وەگەرد ئەوەیش سەختی ئابووری گەورەیگ هەس ئەرا دووارە ئاوەدانکردن و خاسەوکردن ژیانگوزەرانی سوریەیل دویای هەڵگردن سزایەیل.
ئی ریگریەیل دووارە تیکەڵکردن سوریا لەڕوی هەرێمی و ناودەوڵەتی سەخت و دویریەو کەێد.
شیراک وتیش: واشینتۆن و هاوپەیمانەیلی وە وریایی مینن لە هەڵگردن گشت شیوەیل سزایەیل لە دیمەشق وەرجە دڵنیابوین لە یەکلاییکردن گشتگیر.
بەڵکم بویین سەربازی سنووردار ئەمریکا لە سوریا هەر وەردەوام بوود جویر کاریگ ئەرا ئارامی و فشار، و وەتەواوی نەکیشێدەو، مەگەر لە وەجیهاتن ئارامی راسگانی و دووارە سازیان قەوارەی گشتگیر لە رەوش سوریا، یەیش کە وەکاریگ نزیک دیار نییە، وەقسەی شیراک.
لەبان ئەوە، توانیمن بویشیمن ڕێکخستن دویای لویتکەی ریاز دەرفەتەیلیگ هەڵگرێد ئەرا سوریا و ناوچەگە، وەلێ لە خود وەختەگە مەرجیگ پر سەختیە، و سەرکەفتن ئی رێکخستنەیلە پاوەنە وە تاوانی لایەنەیل پەیوەندیدار وە جیوەجیکردن پابەندیەیل ئەمنی و سیاسییان، و گرتنی ئەوە کە ئاڵشتبویەیل هەرێمی بوودە دەروازەی چارەکردن وەردەوام نەک تەنیا رێککەفتن وەختانەیگ لە بان پارچەی شەتڕەنج خوەرهەڵات ناوڕاس.
رەسین وە دوڕیانیگ
چ ئەو سەردانە تەقەلایگ بوود ئەرا دووارە سەنگەرکاری سیاسی یا تەنیا گامیگ هێمایی بوود ئەرا خاسەوکردن شیوەی ترەمپ لە دەیشت، ئەوەگ لە خەلیج بوی، نشان ئاڵشابویەیلیگ راسگانی دەێد لە تاقەت هاز ئەمریکی، و لە میکانیزمەیل وینەکیشان هاوپەیمانیەیل.
ترەمپ پلانەیلیگ ئاشکرا نەکرد، وەلێ ریسگایەیل بازیەگە ئاڵشت کێد، سەرداننەکردن و باسنەکردنیگ راسی ئەرا عراق، و باوەشکردنیگ ناکاوەی وە دیمەشق، و باسەیل رۆڵە گەورەیل سعودیە، گشتی نشانەس ئەرا دووار دروسکردن هاوپەیمانیەیل هەرێمی، دویر لە قەوارەیل هەرێمی.
لە وەختیگ تەهران و بەغداد چەوەڕی ئەوە کەن کە ئی ئاڵشتبویویلە تەنیا قسەی هێمایی بوون یا ئاڵشتبوین راسگانی, پەیام ئەمریکا ئاشکراس کە هەرکەسیگ وەگورەی ریتم بەرژەوەنیەیل نوو ئەمریکا نەچوود، خوەی لە پەراویز دوینێدەو.
