بەندەر فەیلی لە تەهران
شەفەق نیوز/ لە تەهران ئاهەنگ لاوردن پەردە لە مل هەڵگەردان فارسی ئەرا رومان "بەندەر فەيلی" ئەرا نویسەر بەختيار عەلی وەڕیەو چگ، کە نوییسەریگ ناودیارە لە شار سلێمانی لە هەرێم کوردستان.
ئەو ئاهەنگە کە هەڵگەردانکار رومانەگە "مەريوان هەڵەبجەیی" و دکتۆر قوتبەدین سادقی، و رەخنەگر و مامووستای زانکۆ وەحید ئەمین زادە و محمد قاسم زادە ئامادەی بوین، وەگەرد بڕیگ لە دووسەیل ئەدەب رومانی، وە تەقەلایل "كوفيه بڵاوکەر سێیەم".
سادقی لە وتارەگەی دەسنشان ناو فەیلی کرد کە لە ناوچەی زاگرۆس ناوڕاس و خوەرهەڵات دیجلە و ویلایەت کویە هاتگە کە ناوی (پەهلە) بویە لە وەختەیل جیاجیای لە میژوو کویەن ئیران و میزۆپۆتامیا.
وتیش: بنچینەی ناو کویەنەی فەیلی لە ناو کوینە (پەهلە) هاتگە، کە هیمان لە شار زراین ئاباد لە پارێزگای ئیلام ئویشنەی.
لە سەردەمەیل ئیسلامی، ناو (پەهلە و پەهلەوی و پەهلە یی) مەن، و دویای ئەوە سووکەو کریا و بویە (فەیلی)، و لە جیوگرافیای سیاسی هاوسەردمیانە، ناو بەشیگ گەورەس لە گورزەیل باشووری لە عراق و ئیران.
و باس زیان کوردەیل فەیلی لە سەردەم حزب بەعس کرد، و ئی کتاو گەپە جویر گامیگ دانا ئەرا فامستن زیان ئی چینە لە گەل کرد کە هیمان زیانەیلی بی هەژمارە و خریاسە پشتگووش هەرچەن گشت کارەیل نامرۆریی وەبانی کریا.
ئی مامووستای زانکۆ وتیش: لە ماوەی چوار دەیە لە حکومڕانی دووزەقی حزب بەعس سەدامی، بڕیگ لە کارە وەحشیانە وەشیوەی وەردەوامیگ جویر فەرمان دووچەوەکی و ویرانکردن ناسنامە جیوەجی کریانر جویر تەعریبکردن و جینۆساید کەلتوری، رفانن ناخاڵە و گەنجەیل کوڕ و جینۆسایدکردنیان، وەتایبەت لە زیندانەیل رخبەر نوگرەت سەلمان، و خستنیان وەناو کۆمەڵە قەورسانەیل لە تاوان ئەنفال، هەمیش زەفتکردن ناسنامەیان وە فەرمان حکومەتی جویر بارکردن و تەسفیر و دەرکردن لە عراق یا کلکردنیان لە ملیکان باوگ و باپیریان و تیەکڵکردنیان وەرد هووزەیل عەرەب لە بەشەیلیگ ترەک لە عراق، هەمیش دەناسین وەبان پویل و موڵکیان تا رەسیە ناچارکردن لە ژنەیل عراق تا واز لە شویەیلیان لە کوردەیل فەیلی بارن، هەمیش لەو پیاوەیلە کە ژن لە کورد فەیلی خوازینە، و دەرنەکردن بڕوانامەی لەداڵگبوین، و قەیەغەی وەکارهاوردن ناسنامە و زوان کوردی، و سەختترین چشتەیلیگ وەبانیان چاسپیا.
لەلای خوەییش، بەختیار عەلی وت: بەندەر فەیلی ئەو مناڵەسە لەناو گشت قوربانییەیل رەگەزپەرەسی، کە لەبان گشت ستەمەیل مناڵیی لەدەس نەیا، و وەرخودان ئەو جەهانە کرد کە لەڕویی وسیا و خوازی مناڵیی بشکنێد.
یەسە کە نویسەرەگە خوازیە نشان بەێد (خوەشتامبردن لە مردن)یگ و نووڕین ئایدۆلۆژیاییگ مەردم ئاسایی وەرەو شوینیگ بەێد کە هەس وە ناسنامەیان وەرد قوربانیەیل لەدەس دەن، تا لە کۆتایی خوەشی وە کوشتن ئەوەکان کەن.
لەی رومانە، نویسەرەگە سای شووم هەڕەشەی پەراویزخستن کورد لە نووڕین حزب بەعس لەبان کورد ئاشکرا کەێد، و روی وەرەو ئەو جینۆساید و دووچەوەکیە کەێد کە کوردەیل فەیلی وەخوەیان دین، لەوەر ئەو ناسنامە کە بەشیگی چوینکە کوردە و بەشیگ ترەک بوخت ئیرانی وەپیا کریاس، و چوینکە گشت کوردەیل فەیلی لە بنچینەو ئیلامیین، بەعس شەرعیەت خوەی لەی چینە لە گەل کشیا، و ری وە کوشتنی و دەرکردنی وەدەس هەواڵگری و سوپا و دارودەسەیل حزب بەعس و شۆڤینیەیل دا.
رومان بەندەر فەيلی چیرووک نەوەیلیگ ئویشێد کە بەشەو بوونە چەن شوین و جەهانیگ، وەبی ئەوەگ لە هویچکامیان شوینیگ ئەرا خوەیان بوود، هەسکردن کە جوگرافیا ناچار گەلیگ کەێد ناسنامەی نیشتماییگ و شارستانی نەیاشتوود، ئەو ناسنامە کە باوەش ئەرای واز بکەێد لە هەر وەختیگ پویچەڵکردن ناسنامە ئاڵشتەو بوود ئەرا ژانیگ ئەڵاجەوی، ژانیگ بکوش، تا رەسێدە دەرکردن تەواوی لە جەهان و ژیان، و ئی زیان گەورە ئەوە بوی هەناێ سەدام دانیشتگەیل راسیانەی خوەرهەڵات دیجلە و بەغداد لە ملیکان خوەیان لاورد، و بارکردنیان لە وڵات داڵگ خوەیان بویە مدوو بردن فەیلیەیل ئەرا پەراویز ژیان، کە بوونە چشتەیلیگ نەنووڕیای و لەهویراچگ.
ئەو شیوە کە بەندەر فەیلی لەناو زیندان بوی، نیشاندان تەواییگە ئەرا کەسەیلیگ کە کەفتنە ئەو رووژە، چشتیگ گیرهاتگە لە خوارترین سنوور مان و نەمان، هەمیش چشتیگ تیکەڵا لە هەسی و ناهەسی، ئەو رەسیە کە ژیان گیرهاتن (بەرزەخ) بنەمایل رەگەزپەرەسی حزب بەعس عراقی دروسی کردگە، و خەفەت فرە ها وەردەوامی بەشیگ لە را و نووڕینەیل رەگەزپەرەسی لە ئەنجام نیم سەدە لە هووکارەکاری بەعسی، کە هیمان جویر میراتی لە شیوەی گشتی عراق مەنیەسەو، کە توانیمن بویشیمن مەلیۆنا لەوانەگ روح سەدامی لەناو دڵیان دیرن، دیکتاتۆریەت چقیاسە ناو دڵ و گیانیان تا ئاستیگ کە بەشیگ لەوانەگ هانە ناو هەر نەتەوەیگ یا هووزیگ یا ئاینیگ یا نووڕینیگ یا هەڵوێستیگ کۆمەڵایەتی و کەلتوری، رییگ ئەرا خوەیان پەیا کەن تا دووچەوەکی وەرانوەر کوردەیل فەیلی بکەن، ئەگەر تا سنوور کەمیگیش بویە، یەسە کە زەخم کویەنە لە هەڵوێستەیل میژووی کولنێدەو، و ناکۆکی ناوەین کورد و عەرەب یا ئیرانی و عراقی هیلێد.
هەرچەن ئی رومانە باس چیرووک مناڵیگ کەێد لە قوربانیەیل دووچەوەکی رەگەزپەرەسی لە عراق وەناو بەندەر فەیلی، وەلێ لە راسیەو رومان نووڕین دووچەوەکی و لویتبەرزی ئەو دەسەڵاتدارەیلە نشان دەێد کە ئەوەکان وە کەم زانن، و وڵاتەگە کەنە زیندانیگ گەورە.
ئی کەسیایەتی خەیاڵیە، یەکیگە لە مناڵەیل کورد فەیلی عراقی، لەناو زیندانەیل عراق لەداڵگبوی، تا وەتەواوی لە شیوەی ژیان دەیشت زیندان جیاواز و بیگانە بوی.
دویای رمیان رژیم بەعس سەدامی، و مەرەقەزکردن زیندانیەیل، بەندەر فەیلی ئەرا یەکەم جار لە ژیانی چوودە ناو مەردم راسیانە، و لە بەغداد ویڵ و سەرگەردان و بیئومید بوود، زیاتر لە جاران، جویر کەسایەتییگ نیمەوناتەواو لە هەڵسوبنیش مرۆیی لە دەیشت زیندان.
بەختیار عەلی باس بەشیگ لە نەهامەتیەیل ئەوە کەێد کە کوردی بوی و ٢٢ هەزار مناڵ و ناخاڵە و گەنج رفیای لە کورد فەیلی، کە زیان فرەیگ وەخوەیان دین، تەنیا لەوەر ئەوە کە عەرەب نیین، یا کەمینەن لە دانیشتگەیلیگ هەشماریان رەسێدە سێ ملیۆن کەس، وەشیوەی رەنگینیگ باس ئەو کەسەیلە کرد کە سادەترین ماف مرۆیی خوەیان وەدەسیان نەکەفت.
هەڵگەردان؛ ئاژانس شەفەق نیوز
